HALK EDEBİYATI

    İslami dönemde bir yanda medrese eğitiminden geçmiş seçkinler arasında ortak İslam kültürünün, “Arap ve İran” edebiyatlarının etkisiyle Divan Edebiyatı ortaya çıkıp gelişirken; öbür yanda halk arasında eski sözlü edebiyat geleneği devam etmiştir.

    Kaynağını geleneklerden, halkın kültüründen alan bir edebiyattır. Halk Edebiyatı, İslamiyet öncesi sözlü edebiyatın uzantısıdır. Halkın yarattığı sözlü eserlerden oluşur. Dil, biçim, konular, duyarlıklar bakımından halk kültürüne sıkı sıkıya bağlıdır.

    Halk Edebiyatı; edebî zevk, düşünce ve anlatım gücüne ulaşmış âşık ve tekke tarzı sahibi belli eserlerle, malzemesi dile dayalı destan, efsane, halk şiiri, mani, ağıt, türkü, bilmece, masal, halk hikâyesi, fıkra, atasözü, deyimler, tekerlemeler gibi sözlü gelenekte yaşayıp kuşaktan kuşağa aktarılan anonim ürünlerden oluşur.

  Halk Edebiyatı kavramı içinde toplanan bu türlerin bir bölümü günümüzde de bazı bölgelerde dinamik olarak yaşamaktadır.

  Doğu Anadolu bölgesinde canlı olarak devam eden Âşıklar geleneği, kahvelerde, düğünlerde, bayramlarda, sohbetleri zenginleştirirken, aynı zamanda dinleyenleri düşündürmekte ve eğlendirmektedir.

HALK EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ

1.İslam inancından etkilenmiş; ancak Arap ve İran edebiyatları etkisinden –Divan Edebiyatına göre—oldukça uzak kalmıştır. Daha yerli ve millidir.

2.Dilde yabancı etki azdır. Sade halk Türkçesi kullanılmış; söz sanatlarına Divan Edebiyatına göre daha az yer verilmiştir. Anlatım daha doğaldır.

3.Genellikle sözlüdür. Yazılı eser azdır.

4.Nazım biçimi ve türlerin bir bölümü (türkü,mani,masal,halk hikayesi…) anonim; bir bölümü (koşma,semai,varsağı, destan, ilahi, nefes …) sahiplidir.

5.Düzyazıdan çok nazım (şiir) kullanılmıştır.

6.Nazımda hece ölçüsü (7’li, 8’li, 11’li) tercih edilmiştir. Bazı halk ozanları ve tasavvuf şairleri aruzla da eser vermişlerdir.

7.Nazım birimi dörtlüktür.

8.Yerli nazım biçimleri kullanılmıştır.

9.Yarım uyak ve redif kullanımı tercih edilmiştir. Uyak düzeni yönünden dış etki yoktur.

10.Müzik eşliği devam etmektedir. Türkü, semai, koşma, destan, ilahi, nefes gibi nazım biçimleri, halk hikayeleri ve destanlar müzik eşliğinde söylenir, anlatılır.


Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.