ŞİİR İNCELEME YÖNTEMİ Coşku ve heyecanı dile getiren metinler olan şiirlerle diğer metin türleri arasında özellikle, dil ve yapı özellikleri bakımından çok önemli farklar vardır. Bir şiirle, başka tür herhangi bir metin – bu metin bir öykü, bir haber yazısı, bir kitap eleştirisi, yani şiir dışında her şey olabilir – karşılaştırıldığında şiiri şiir yapan özellikler daha belirgin biçimde ortaya çıkar. Şiirin dili, günlük konuşma dilinden farklıdır. Şair, coşku, heyecan ve hayallerini ifade edebilmek için dili alışılagelmişin dışında kullanır; kelimelere farklı anlamlar yükler, edebi sanatlardan yararlanarak özgün imgeler oluşturur. Şiir, insanın daha çok hayal dünyasına seslenen, hissettirdikleri ve çağrıştırdıklarıyla okuyucunun duygu dünyasını zenginleştiren bir metin türüdür. Bu metinlerden tat alabilmek, şairin hissettirmek veya çağrıştırmak istediklerini doğru algılayabilmek için bazı şiir inceleme yöntemleri geliştirilmiştir. Bu yöntem, aşağıdaki basamaklardan oluşmaktadır: 1- Şiir ve Zihniyet Zihniyet, tarihin belli bir döneminin toplumsal, siyasi, idari, askeri, sivil, ekonomik vb. gerçekleri sonucunda söz konusu dönemde oluşan duygu, anlayış ve zevkler bütünüdür. 2- Şiirde Ahenk Şiirin ölçüsü, uyağı, redifi, asonans, aliterasyon, gibi ses tekrarları ahengi oluşturan unsurlardır. 3- Şiir Dili Şairlerin süslü ya da süssüz (sade), duru ya da karmaşık anlatımları şiir dilini oluşturur. Edebi sanatlar şiirin estetiğini artırır. 4- Şiirde Yapı Nazım şekilleri ve nazım türleri şiirin yapısını oluşturur. Nazım, duygu ve düşüncelerin ölçülü ve uyaklı bir biçimde ifade edilmesidir. a) Nazım türü: Şiirlerde işlenen konu ve temaya göre şiirlerin aldığı adlardır. b) Nazım şekli/biçimi: Şiirlerin ölçü, nazım birimi, ahenk özelliklerine göre aldığı adlardır. 5- Şiirde Tema Şiirde birimleri birbirine bağlayan anlam bütünlüğü sağlayan temel öğe temadır. 6- Şiirde Gerçeklik ve Anlam Şiirde ele alınan temaların önemli bir bölümü gerçek hayatta da vardır. Şair, ele aldığı temayı; çağrıştırmak, hissettirmek istediği hususlara ve kendi bakış açısına göre şiirinde konulaştırır. Kendi hayal dünyasında oluşturduğu gerçekliği kelimelerle ifade etmek için dilin bütün anlatım imkanlarını kullanır, kelimelerin ses ve anlam değerlerinden olabildiğince yararlanır, şiire özgü bir gerçeklik yaratır. 7- Şiir ve Gelenek Şairlerin yaşadıkları dönemdeki geleneği şiirlerine yansıtmalarıdır. Ritim, ahenk unsurları, ölçü, konu, tema, zihniyet aynı olsa da farklı dönemlerde yaşayan şairlerin şiirlerinde kullanılan imgeler, semboller, birbirlerinden farklı olur. 8- Yorum Şairin ne anlatmak istediğini anlamaya yorum denir. Bir şiiri doğru yorumlayabilmemiz için şairin hayatını edebi kişiliğini (zihniyetini, geleneğini...) iyi bilmemiz ve şiir üzerinde doğru düşünebilmemiz gerekir 9- Metin ve şair Metnin yaratıcısı olan şairin yaşamı ve sanat anlayışı üzerinde durulmalıdır. Şairin yaşadıklarının; benimsediği fikir, ideoloji, sanat anlayışı vb.nin, oluşturduğu şiiri etkileyip etkilemediği tespit edilir. ŞİİR İNCELEME PLANI A. ŞİİRİN BİÇİM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ 1. Nazım biriminin (dörtlük, beyit) belirtilmesi 2. Kaç dörtlükten veya kaç beyitten oluştuğunun belirtilmesi 3. Şiirin ölçüsünün ve duraklarının belirtilmesi 4. Kafiye (kafiye çeşitleri belirtilecek) ve rediflerin gösterilmesi 5. Kafiye şemasının gösterilmesi B. ŞİİRİN İÇERİK YÖNÜNDEN İNCELENMESİ 1. Anlamı bilinmeyen kelimeler ve deyimlerin açıklanması 2. Şiirin bölümler halinde açıklanması (kıta,dörtlük,beyit) 3. Şiirin ana duygusunun (tema) belirtilmesi 4. Şiirin dil ve anlatım özelliklerinin açıklanması 5. Şiirin türü hakkında bilgiler verilmesi C. ŞAİRİN HAYATI, SANATI VE ESERLERİ HAKKINDA BİLGİLER |
Edebibilgiler.com 2009 © Her hakkı saklıdır. |
