BÄ°YOGRAFÄ°


  Kendi alanlarında ünlü olmuÅŸ, siyaset adamı, edebiyatçı, sporcu, bilim adamı, ses, sinema, tiyatro sanatçısı, gazeteci, ticaret adamı gibi kiÅŸilerin hayatlarını, neler yaptıklarını, ülke ve dünya insanlığına neler kazandırdıklarını, hayatlarının önemli baÅŸarılarını ve dönüm noktalarını bütünüyle anlatan yazı ve kitaplara biyografi (yaÅŸamöyküsü) denir.

Bir kişinin hayatını ayrıntılı olarak veren kişisel biyografi kitapları olduğu gibi, birden çok kişinin hayat hikâyelerini bir araya getiren genel biyografi eserleri de vardır.

Örneğin antolojilerde, ansiklopedilerde, yıllıklarda birden çok kişinin biyografileri çok kısa olarak ana hatlarıyla verilir. Bu eserlerde ya da yazarın kitabının arka kapağında veya iç sayfasında yer alan biyografiler genellikle kısadır. Ayrıntıları atılmış daha çok doğum ölüm tarihleri, doğum yerleri, bitirdikleri okullar, çalıştıkları işler, yazdıkları eserler ve önemli başarıları anılmakla yetinilir. Her döneme, her mesleğe ve her millete ait kişilerin biyografilerini veren eserlere evrensel biyografi, bir millete ait kişilerin biyografilerini verenlere ulusal biyografi, bir bölgeye mensup kişilerin biyografilerinin toplandığı eserlere bölgesel biyografi, belli bir mesleğe mensup kişilerin yer aldığı eserlere meslekî biyografi, belli bir dönemde yaşayanların hayat hikâyelerinin verildiği eserlere de dönem biyografisi denir. Dönem biyografisine çağdaş insanların yer aldığı Who's Who? (Kim Kimdir?) adlı eseri gösterebiliriz.

Biyografiler yazım tekniğine göre de farklılıklar arz etmektedir. Bunları kısaca şöyle sınıflandırabiliriz:

•        a. Bilimsel biyografi

•        b. Biyografik roman

•        c. Nekroloji


Bilimsel Biyografi

  Biyografik bilgileri kronolojik bir sıra içerisinde, alt baÅŸlıklar halinde, onun dönemi içindeki konumunu, getirdiÄŸi yenilikleri, gösterdiÄŸi baÅŸarıları, eserlerini, eserlerinin deÄŸiÅŸik özelliklerini eleÅŸtirel bir tutumla, belgelere, araÅŸtırma ve incelemelere dayalı olarak veren çalışmalara bilimsel biyografi ya da biyografik monografi denir. Bu tür eserlerde kiÅŸinin doÄŸumu, yetiÅŸmesi, öğrenimi, çalışma hayatı, türlerine göre eserleri, eserlerinin önemi, ÅŸekil ve muhteva özellikleri, baÅŸarıları, ödülleri ve baÅŸka özellikleri bölümler halinde verilir. Bilimsel biyografi türüne ÅŸu örnekler verilebilir: Mehmet Kaplan, Tevfik Fikret Devir-Åžahsiyet-Eser (1971); Ä°smail Parlatır,

Biyografik Roman

    Roman, hikâye gibi tahkiye kurgusu içerisinde, olay anlatımı üslûbuyla kiÅŸiyi bir roman kahramanı gibi olayların içindeki konumlarıyla sunan eserlere de edebî biyografi ya da biyografik roman denir. Biyografik romanlarda kiÅŸinin ruhsal ve fiziksel özellikleri, davranışları, duyguları, düşünceleri, tepkileri, tavır alışları, giyiniÅŸi gibi pek çok deÄŸiÅŸik özellikleri ayrıntılı olarak verilip bir anlamda onun portresi çizilir. Hayatı içerisinde canlı, yaÅŸayan bir kiÅŸilik olarak sergilenir. Buna örnek olarak M. Emin EriÅŸirgil'in Mehmet Akif /Ä°slâmcı Bir Åžairin Romanı (1956); Tahir Alangu'nun Ömer Seyfettin (1968) adlı eserleri verilebilir. Ayrıca OÄŸuz Atay'ın Bir Bilim Adamının Romanı (1975) adlı romanı da bu türün en iyi örneklerindendir. Yazar bu romanında hocası Mustafa Ä°nan'ı merkez alarak bir dönemin idealist neslinin hayatını yansıtmıştır.

Nekroloji

    Ölen ünlü bir kiÅŸinin hemen ölümünden sonraki günlerde genellikle gazete ve dergilerde yakın çevresinde yer alan kiÅŸiler tarafından onun üstün niteliklerinin, erdemlerinin, çalışmalarının ve diÄŸer özelliklerinin anı üslûbuyla anlatıldığı yazılara denir. Bu yazılar bir anlamda öleni çok seven birinin ağıtları, duygusal, öznel açıklamalarıdır.

Bu tür yazılara örnek olarak Yahya Kemal'in ölümü dolayısıyla kaleme alınmış şu yazıları verebiliriz: Vehbi Cem Aşkun, "İstanbul Aşığını Kaybetti" (Dünya, 5 Kasım 1958); Nimet Behsuz, "Büyük Şairin Arkasından" (Yeni Gün, 3 Kasım 1958); Cenap Gedikoğlu, "Bir Dev Şair Göçtü" (Yeni Gün, 5 Kasım 1958).



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.