YAKUP KADRÄ° KARAOSMANOÄžLU

--------------------------------------------------------------------------------

  27 Mart 1889’da Kahire’de doÄŸdu, 13 Aralık 1974’te Ankara’da öldü. Yazar, diplomat, politikacı. KaraosmanoÄŸulları'ndan Abdülkadir Bey ile Ä°kbal Hanım'ın oÄŸlu. Yazar Burhan Asaf Belge'nin eniÅŸtesi. Yazar Murat Belge'nin eniÅŸtesi. Ä°lköğrenimine ailesiyle birlikte 6 yaşındayken gittiÄŸi Manisa’da baÅŸladı. 1903’te Ä°zmir Ä°dadisi’ne girdi. Ömer Seyfettin, Åžahabeddin Süleyman ve Baha Tevfik ile burada tanıştı. Babasının ölümünden sonra 1905'te annesiyle birlikte Mısır’a gitti. Öğrenimini Ä°skenderiye’deki bir Fransız okulunda tamamladı. 2'nci MeÅŸrutiyet'in ilanından kısa bir süre önce Ä°stanbul'da geldi. 1908’de baÅŸladığı Ä°stanbul Hukuk Mektebi’ni bitirmedi. 1909’da Åžehabettin Süleyman aracılığıyla Fecr-i Âti topluluÄŸuna katıldı. Muhit, Åžiir ve Tefekkür, Servet-i Fünun, Rübab, Türk Yurdu, Peyam-ı Edebi, Yeni Mecmua, Ä°kdam gibi dergi ve gazetelerde yazıları yayınlandı. 1916’da tedavi olmak için gittiÄŸi Ä°sviçre’de üç yıl kaldı. Mütareke yıllarında Ä°kdam gazetesindeki yazılarıyla KurtuluÅŸ Savaşı’nı destekledi.

           1921’de Ankara’ya çaÄŸrıldı. "Tetkik-i Mezalim" komisyonundaki görevi nedeniyle Kütahya, Simav, Gediz, Sakarya yörelerini dolaÅŸtı. Cumhuriyet'in ilanından sonra 1923’te Mardin, 1931’de Manisa milletvekili oldu. Burhan Asaf Belge'nin kızkardaÅŸi Leman Hanım'la evlendi. 1932’de Vedat Nedim Tör, Åževket Süreyya Aydemir, Burhan Asaf Belge ve Ä°smail Hüsrev Tökin ile birlikte "Kadro" dergisini kurdu. 1934’te dergi kapatıldı. Tiran elçiliÄŸine atandı. 1935’te Prag, 1939’da La Hay, 1942’de Bern, 1949’da Tahran ve 1951’de yine Bern elçiliklerine getirildi. 27 Mayıs 1960’tan sonra Kurucu Meclis üyeliÄŸine seçildi. Siyasal hayatının son görevi 1961-1965 arasındaki Manisa milletvekilliÄŸi oldu. Ulus gazetesinin baÅŸyazarlığını yaptı. Anadolu Ajansı'nın Yönetim Kurulu BaÅŸkanı'ydı. Ölümünden sonra BeÅŸiktaÅŸ'ta Yahya Efendi Mezarlığı'nda topraÄŸa verildi.

      Çocukluktan baÅŸlayarak babasının zengin kütüphanesinden yararlanıp okuma zevki edindi. Mısır'daki günlerinde bu zevki geliÅŸtirdi. Yazarlığa Ãœmit, Servet-i Fünun, Resimli Kitap gibi dergilerde baÅŸladı. Fecr-i Âticiler’in "sanat kiÅŸiseldir" görüşünü paylaÅŸtığı ve "sanat için sanat" yaptığı bu ilk döneminde "Nirvana" adlı bir oyun, makaleler, denemeler, ÅŸiirler ve öyküler yazdı. Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında ülkenin içinde bulunduÄŸu zor koÅŸullar, sanat anlayışını deÄŸiÅŸtirmesine yol açtı. Sanatın toplumsal iÅŸlevine de ağırlık vermeye baÅŸladı. Bu ikinci dönem eserlerinde önce Ömer Seyfettin ve arkadaÅŸlarının dilde yenileÅŸme çabalarına karşı çıktı. Sonra Ziya Gökalp'in de etkisiyle Yeni Lisan ve Milli Edebiyat akımını benimsedi. Daha çok romancı yönüyle ön plana çıktı. Bu türün edebiyatımızdaki önemli temsilcilerinden biri oldu. Yazarlık yaÅŸamı boyunca Batı edebiyatı özelliklerine de sıkı sıkıya baÄŸlı kaldı. Balzac, Flaubert ve Zola'dan etkilendi. Eserlerinde belli tarihsel dönemleri ele aldı. Kiralık Konak I. Dünya Savaşı öncesinin, Hüküm Gecesi II. MeÅŸrutiyet’in, Sodom ve Gomore Mütareke döneminin, Yaban KurtuluÅŸ Savaşı yıllarının, Ankara Cumhuriyet’in ilk on yılının, Bir Sürgün 2'nci Abdülhamid döneminin iÅŸlendiÄŸi romanlardır. Panorama 1923-1952 yıllarını kapsar. 1955’ten sonra da anıları dışında kitap yazmadı. Romanları arasında en ünlüleri Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban’dır. Ä°lk romanı Nur Baba, 1922’de kitap olarak basılmadan önce gazetede yayınlandı.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ROMAN:

Kiralık Konak (1922)

Nur Baba (1922)

Hüküm Gecesi (1927)

Sodom ve Gomore (1928)

Yaban (1932)

Ankara (1934)

Bir Sürgün (1937)

Panaroma (2 cilt, 1953)

Hep O Şarkı (1956)

ÖYKÜ:

Bir Serencam (1914)

Rahmet (1923)

Milli Savaş Hikâyeleri (1947)


ŞİİR:

Erenlerin Bağından (1922)

Okun Ucundan (1940)

OYUN:

Nirvana (1909)

ANI:

Zoraki Diplomat (1955)

Anamın Kitabı (1957)

Vatan Yolunda (1958)

Politikada 45 Yıl (1968)

Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (1969)


MONOGRAFÄ°:

Ahmet HaÅŸim (1934)

Atatürk (1946)


MAKALE:

İzmir’den Bursa’ya (1922, Halide Edip, Falih Rıfkı Atay ve Mehmet Asım Us ile birlikte)

Kadınlık ve Kadınlarımız (1923)

Seçme Yazılar (1928)

Ergenekon (iki cilt, 1929)

Alp Dağları’ndan ve Miss Chalfrin’in Albümünden (1942)



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.