ÅžEMSETTÄ°N SAMÄ°

--------------------------------------------------------------------------------


     1850'de bugünkü Yunanistan sınırları içinde kalan Yanya'da (Ä°oannina) doÄŸdu. 18 Haziran 1904'te Ä°stanbul'da yaÅŸamını yitirdi. Ä°lk Türk romanı olan TaaÅŸÅŸuk-ı Talat ve Fitnat ile ilk Türkçe sözlük Kamus-ı Türki'nin yazarı, önemli dil bilgini. Tımar sahibi FraÅŸerî ailesinden Halil Bey’in oÄŸlu. Ortaöğrenimini Yanya'daki bir Rum lisesinde tamamladı. eski Yunanca, Fransızca ve Ä°talyanca öğrendi. Bir süre Yanya'da Mektubi Kalemi'nde çalıştı. 1871'da Ä°stanbul'a geldi. Matbuat Kalemi'nde memur olarak göreve baÅŸladı. Memurluk yaparken bir yandan da Sirac ve Hadika gazetelerinde çalıştı. 1974'te Trablusgarp'a gitti. Vilayet gazetesini yönetti. Ardından Ä°stanbul'a döndü. 1876'da yayınlanmaya baÅŸlanan Sabah gazetesinin baÅŸyazarı oldu. Tercüman-ı Åžark gazetesinde de çalıştı. Bu gazetenin kapanmasından sonra Aile (1880) ve Hafta (1981-1982) dergilerinde yazılar yazdı. 1893'te sarayda kurulan TeftiÅŸ'i Askeri Komisyonu'nun baÅŸkatipliÄŸine getirildi. 1896'dan sonra 2. Abdülhamid tarafından Erenköy'deki evinde ikamete mahkum edildi.

             YaÅŸamının son yıllarını araÅŸtırarak, yazarak geçirdi. Tüm yaÅŸamını Türkçe'ye adadı. Dilin sorunlarını inceledi, Türkçe'nin yabancı sözcük ve kurallardan arındırılmasına çalıştı. En önemli çalışmalarını dil konusunda yaptı. Türkçe'ye Osmanlıca denilmesine karşı çıktı. Ona göre Türkçe konuÅŸan kavmin adı Türk'tür. Arapça ve Farsça sözcükler yüzyıllarca kullanılmalarına raÄŸmen Türkçe'yle kaynaÅŸmamış, yabancı kalmışlardır. DoÄŸu Türkçesi, söyleyiÅŸ kabalığına karşın sözcük daÄŸarcığı bakımından Batı Türkçesi'nden zengindir. Bu nedenle Batı Türkçesi'ne tercih edilmelidir. Türkçe'yi zengileÅŸtirmenin yolu yabancı sözcükler yerine DoÄŸu Türkçesi'ndeki sözcüklerin kullanımının artırılmasıdır. Åžemseddin Sami, Osmanlıca'daki sözcüklerin yüzde 80'inin konuÅŸma dilinde kullanılmadığını, Tanzimat edebiyatının Osmanlı ve Osmanlıca etkisinden uzaklaÅŸmaya çalışmasına raÄŸmen, sözcük kaynağı konusunda sıkıntı çektiÄŸini savunur. Türkçe konusunda çalışmalarının yanında tarih ve coÄŸrafya ile ilgili araÅŸtırmalar da yaptı.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ROMAN:

Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat (1872)


OYUN:

Besa yahut Ahde Vefa (1875)

Gâve (1876)

DÄ°L KÄ°TAPLARI:

Kamus-ı Türki (2 cilt, 1899-1900, tıpkıbasımları 1978, 1989)

Kamus-ı Fransevi (1882-1905, Fransızca'dan Türkçe'ye sözlük)

Kamus-ı Fransevi (1885, Türkçe'den, Fransızca'ya sözlük)

Küçük Kamus-ı Fransevi (1886, Fransızca'dan Türkçe'ye sözlük)


Usul-i Tenkit ve Tertib (1886)

Nev'usul Sarf-ı Türki ((1891)

Kamus'ül Âlam (6 cilt, 1889-1898, tarih ve coğrafya ansiklopedisi)


Ayrıca "Cep Kitapları" adıyla çeşitli konularda küçük öğrenci kitapları yayınladı.


Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.