RECAÄ°ZADE MAHMUT EKREM

--------------------------------------------------------------------------------

     1 Mart 1847’de Ä°stanbul’da doÄŸdu. 31 Nisan 1914’te Ä°stanbul’da yaÅŸamını yitirdi. 19'uncu Yüzyıl Osmanlı edebiyatının önemli isimlerinden. Tanzimat'ın ilk yıllarında Takvimhane Nazırı Recai Efendi'nin oÄŸlu. Babasından Arapça ve Farsça öğrendi. 1858'de ilköğretimini tamamladı. Harbiye Ä°dadisi'ni saÄŸlık nedeniyle yarıda bıraktı. 1862'de Hariciye Nezareti Mektub-i Kalemi'ne girdi. 1868'de Åžurayı Devlet (danıştay) muavini oldu. 1874'te Tanzimat ve Nafia Daireleri BaÅŸmuavinliÄŸi görevine getirildi. Bir yandan da Mekteb-i Mülkiye (Ankara Ãœniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) ve Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) öğretmenlik yaptı. Resmi görevle Trablusgarp'a gönderildi. 1908'de 2'nci MeÅŸrutiyet'ten sonra kurulan Kamil PaÅŸa kabinesinde Maarif Nazırı oldu. Hayattayken üç oÄŸlunun ve özellikle de Nijad’ın ölümüyle yıkıldı. YaÅŸamını yitirdiÄŸinde Meclis-i Âyan üyesiydi. Edebiyatla genç yaÅŸta ilgilenmeye baÅŸladı. Namık Kemal ile tanıştı, "Encümen-i Åžuara"ya katıldı.

       Ä°lk yazıları Namık Kemal yönetimindeki Tasvir-i Efkar gazetesinde yayanlandı. Namık Kemal'i Avrupa'ya gidiÅŸinden sonra gazetenin yönetimini üstlendi. 1870'lerden sonra kendisini tümüyle yazılarına verdi. Batı edebiyatından çeviriler yaptı. 1870'te ilk oyunu "Afife Anjelik", 1871'de ilk ÅŸiir kitabı "NaÄŸme-i Seher" yayınlandı. Ölümünden sonra yayınlanan komedisi "Çok Bilen Çok Yanılır" en yetkin tiyatro oyunu sayılır. Muallim Naci ile yaptığı tartışmalarla Edebiyat-ı Cedide'nin kuruluÅŸuna zemin hazırladı. Sanatta güzellik ilkesine baÄŸlı kaldı. Sanat için sanat anlayışını savundu. DoÄŸaya dönük, insanı doÄŸa içinde ele alan ÅŸiirler yazdı. AÅŸk ve ölüm temalarını iÅŸledi. Eski-yeni edebiyat tartışmalarının merkezinde yer aldı. Edebiyatımızın yenileÅŸme ve geliÅŸmesinde önemli katkıları oldu. Tek romanı Araba Sevdası Türk edebiyatında gerçekçi romanın ilk örneklerinden biri sayılır.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ŞİİR:

NaÄŸme-i Seher (1871)

Yadigâr-ı Şebâb (1873)

Zemzeme (3 cilt, 1883-1885)

Tefekkür (düzyazı ile karışık, 1888)

Pejmürde (düzyazı ile karışık, 1893)

Nijad Ekrem (2 cilt, anılarla birlikte, 1900-1910)

Nefrin (1914)

ROMAN:

Araba Sevdası (1896-1963)


ÖYKÜ:

Saime (1888)

Muhsin Bey Yahut ÅžairliÄŸin

Hazin Bir Neticesi (1890)

Åžemsa (1895)

OYUN:

Afife Anjelik (1870)

Atala Yahut Amerikan VahÅŸileri (1873)

Vuslat Yahut Süreksiz Sevinç (1874)

Çok Bilen Çok Yanılır (1916)

DÃœZYAZI:

Talim-i Edebiyat (1872) ,

Takdir-i Elhan (1886)

Kudemaden Birkaç Şair (1888)

Takrizat(1896)


ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER

  • Ah Nijad

  • Güzelim


AH NÄ°JAD


Hasret beni cayır cayır yakarken

Bedenimde buzdan bir el yürüyor.

Hayaline çılgın çılgın bakarken

Kapanası gözümü kan bürüyor.


Dağda kırda rasgetirsem bir dere

Gözyaşlarım akıtarak çağlarım.

Yollardaki ufak ufak izlere

Senin sanıp bakar bakar ağlarım.


Güneş güler, kuşlar uçar havada,

Uyanırlar nazlı nazlı çiçekler..

Yalnız mısın o karanlık yuvada?

Yok mu seni bir kayırır, bir bekler?


Can isterken hasret odiyle yansın,

Varlık beni alil alil sürüyor.

Bu kaygıya yürek nasıl dayansın?

Bedenciğin topraklarda çürüyor!


Bu ayrılık bana yaman geldi pek,

Ruhum hasta, kırık kolum kanadım.

Ya gel bana, ya oraya beni çek,

Gözüm nuru oğulcuğum, Nijad'ım!



GÃœZELÄ°M


Nedir bu cevr ü tegafül zaman zaman güzelim?

Kaçıncıdır bu eziyetli imtihan güzelim?

Tükendi sabr u tahammül.. üzüldü can güzelim.

Bu naz ise yetişir artık el-aman güzelim!


Hayat bende mücerred seninle kaimdir..

Neşat ü lezzet ü şevkim seninle daimdir..

Sen olmasan nazarımda güneş de muzlimdir..

Sözün hakikati işte budur inan güzelim.


Gamınla mün'adim oldu tasarrufum özüme.

Seni tefekkür ile uyku girmiyor gözüme.

İnanmak istemiyorsan eğer benim sözüme,

Buna şehadet eder gökte ahteran güzelim!


Bu infiale beca na-beca nihayet ver...

Yine şikayete..şükre.. niyaze ruhsat ver!

Ä°ade eyleyeyim ne'ÅŸemi cesaret ver..

Nazardan eyleme didarını nihan güzelim...


Kusurum anlamadım çünkü etmedim mesul..

Olurdu mazeretim belki de karin-i kabul.

Senin sükutuna karşı benim melul melul..

Yetişmiyor mu sana ettiğim figan güzelim?


Ne hal ise ben afv et de ÅŸermsar eyle..

Küçük düşürmek ile bari ahz-ı sar eyle,

Dahil-i merhametim, vechin aÅŸikar eyle..

Bu şivedir sana şayan ol heman güzelim! ..



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.