İLETİŞİM VE DİL

        İnsanların birbirleriyle anlaşma ihtiyacını dil karşılar. Duygular, düşünceler, istekler, bilgi hep dil yardımıyla aktarılır. Bu aktarım, anlamlı ses birlikleri olan sözcüklerle gerçekleştirilir. Sözcük (kelime) dilin anlamlı en küçük birimidir. Anlam; bir sözden, davranış veya olgudan anlaşılan şeydir. Bir başka ifadeyle, sözün anlattığı soyut ya da somut kavramdır.

        Sözün ve onun yüzey üzerinde özel işaretlerle gösterilmesiyle oluşan yazının, yani tümüyle dilin, temel birimi sözcüktür. Sözcük öbekleri, cümleler, paragraflar sözcüklerden oluşur. Bunun için, dil çalışmalarına "sözcük" ile başlanması yaygın bir yöntemdir. Sözcüklerin anlam özelliklerini, anlam yönünden ilişkilerini kavramadan sözcük öbeklerini, cümle ve paragrafları sağlıklı biçimde çözümlemek mümkün değildir.

        Dili oluşturan şu üç temel ögedir: sözcük, kavram, anlam.

Duygu, düşünce, bilgi ve tasarımların türlü yollarla aktarılmasına iletişim denir.

İletişimin temel ögesi dildir. Dili kavramanın yolu onun en küçük anlam birimi olan sözcüğün anlamını kavramaktan geçmektedir.

A. SÖZCÜK

        Sözcük dilin anlamlı en küçük birimidir. Dilin yapı taşı olan sözcüklerin oluşumu şöyle sıralayabiliriz:

Yansıma Sözcükler: Doğadaki ses taklidi ya da onlardan türetmeyle ortaya çıkan sözcüklerdir. Pat, güm, güldür, fış, hav, cik... (Kök durumundaki yansıma sözcükler.) patırtı, gümbürtü, fışkırma, havlama... (Yansımadan ttüremiş sözcükler.)

Kodlama Sözcükler: Sözcüğü oluşturan seslerle, sözcüğün anlamı arasında bir ilişki, bir neden yoktur. Aralarındaki bağıntı nedensizliktir. Kedi, arba, sevgi, uzay...

B. KAVRAM

        Nesnelerin, biçimlerin, olgu, durum ve hareketlerin zihindeki tasarımına "kavram" denir. Bir başka deyişle kavram, sözcüğü duyduğumuzda zihnimizde beliren resimdir.

C. ANLAM

        Sözcüğün yansıttığı kavramdır. Bir sözcük, başka sözcüklerle kullanıldığında, değişik kavramları yansıttığı için sözcüğün anlamına kullanım içinde bakmak gerekir. Yani kavram değiştikçe anlam değişir.

D. SÖZCÜĞÜN ANLAM ÇERÇEVESİ

        1.Tek Anlamlılık: Her sözcüğün en az bir anlamı vardır. Bir sözcük değişik kullanımlarda hep aynı kavramı yansıtıyorsa tek anlamlıdır. Dilimizdeki tek anlamlı sözcüğe pek rastlanmaz. Bunlar da genellikle yan veya mecaz anlam yüklenemeyen, kullanım alanı dar sözcükler, belli alanların bazı terimleri, başka dillerden yakın dönemlerde girmiş sözcüklerdir. Örnek: Alçı, albay, bitki, camcı, gişe, kurnaz...

        2.Çok Anlamlılık: Bir sözcük, bir kavramı ilkesi; toplumların gelişmesi, gereksinimlerin artması sonucu bozulmuştur. Her yeni kavram için ayrı bir sözcük oluşturulamamış, dilde var olan sözcüklere ilk anlamıyla ilişkili yeni anlamlar yüklenmiştir. Böylece birden fazla kavramı yansıtan sözcük çok anlamlı olma özelliği kazanmıştır.