ŞİNASİ

--------------------------------------------------------------------------------

      ( D.1826 - Ö.1871 )  Ä°lk büyük Türk gazetecisidir. Åžinasi; kısa cümleli, çıplak fikirli, yeni görüşlerle örülü bir nesir yapısı getirmiÅŸtir. Namık Kemal bu nesrin sıkı örgüsünü romantik bir duyarlılıkla geniÅŸletir. Åžinasi, nesir alanında da kompozisyon yeniliÄŸiyle karşımıza çıkar. Düşüncelerini yalın, açık bir anlatımla söyler, söz hünerleri göstermekten kaçınır; yazılarında doldurma sözlere yer vermez; düşüncelerini kısa cümlelerle anlatır. O, yeni edebiyat yapımızın planlarını hazırlayan, sonra hızla uygulamaya geçerek temelleri atan bir yenilik öncüsüdür. TopluluÄŸu bilgice kalkındırmak için de, en verimli, en kestirme yolun gazete olduÄŸunu bilir, ilk özel gazeteyi kurar. YogunlaÅŸtırılmış fikre, süssüze, yalına ve konuÅŸma diline gider; halka ve halk diline gidiÅŸtir bu. Fikri, süsler içerisinde boÄŸan, saÄŸlamlıktan, düzenden yoksun konuÅŸan nesrimize yazı dili onurunu veren; bugünkü nesrimizi baÅŸlatan ve kuran adam Åžinasi'dir.

              Åžinasi, edebiyatımızda ilklerin baÅŸlangıcını yapan sanatçıdır. Ä°lk özel gazeteyle birlikte, ilk tercüme ÅŸiirler, ilk makaleler ve ilk tiyatro eseri ona aittir. Bu sebeple bu ilklerin yapıldığı 1859-1860 yılları Tanzimat edebiyatının baÅŸlangıcı sayılır.

Şinasi'nin Türk şiirini yenileştirme çalışmaları Paris'ten dönüşünden sonra başlar. Mustafa Reşit Paşa için yazdığı kasideler hem şekil, hem de muhteva açısından eski kasidelerden farklıdır. Münacatında ise Allah'a akıl yoluyla ulaşmak isteyenm bir görüş hakimdir. Safi Türkçe ile yazdığı beyitlerde halk şiiri etkisi görülür. Gazete yazılarında ise halkı aydınlatma ve eğitme amacı güder.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

Tercüme-i Manzume

Åžair Evlenmesi

Müntehabat-ı Eşhar (1862, Divan-ı Şinasi adıyla da bilinir, şiirlerinden seçmeler)

Durub-u Emsal-i Osmaniye (1863, atasözleri derlemesi)

Müntahabat-ı Tasvir-i Efkar (18623, 1885. Ebüzziya Tevfik tarafından düzenlenen seçme makaleler)



ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER

  • Münacaat


Münacaat


Hak-teala azamet aleminin padiÅŸehi

La-mekandır olamaz devletinin taht-gehi


Hasdır zat-ı ilahisine mülk-i ezeli

Bi-hudud anda olan kevkebe-i lemyezeli


Eser-i hikmetidir yerle göğün bünyadı

Dolu boş cümle yed-i kudretinin icabı


İzzet ü şanını takdis kılar cümle melek

EÄŸilir secde eder piÅŸ-i celalinde felek


Emri vech üzre yer eyler gece gündüz hareket

Değişir tazelenir mevsim-i feyz ü bereket


Pertev-i rahmetinin lemasıdır ayla güneş

Tab-ı hışmından alır alsa cehennem ateş


Şerer-i heybet-i ulviyyesidir yıldızlar

Anların şulesi gök kubbesini yaldızlar


Kimi sabit kimi seyyar be-takdir-i Kadir

Tanrı'nın varlığına her biri bürhan-ı münir


Varlığın bilme ne hacet küre-i alem ile

Yeter isbatına halk ettiği bir zerre bile


Göremez zatını mahlukunun adi nazarı

Hisseder nurunu amma ki basiret basarı


Vahdet-i zatına aklımca şehadet lazım

Can ü gönlümle münacat ü ibadet lazım


Neşe-i şevk ile âyâtına tapmak dilerim

Anla var Hâlik'ıma gayrı ne yapmak dilerim


Ey Şinasi içimi havf-ı ilahi dağlar

Suretim gerçi güler kalb gözüm kan ağlar


Eder isyanıma gönlümde nedamet galebe

Neyleyim yüz bulamam ye's ile afvım talebe


Ne dedim tövbeler olsun bu da fi'l-i şerdir

Benim özrüm günehimden iki kat bed-terdir


Nur-ı rahmet niye güldürmeye ruy-ı siyehim

Tanrı'nın mağfiretinden de büyük mü günehim


Bi-nihaye keremi aleme ÅŸamil mi deÄŸil

Yoksa alemde kulu aleme dahil mi deÄŸil


Kulunun za'fına nisbet çoğ ise noksanı

Ya anın kahrına galib mi değil ihsanı


Sehvine oldu sebeb acz-i tabii kulunun

Hem odur alem-i manide ÅŸefi'i kulunun


Beni afvetmeğe fazl-ı ilahisi yeter

Sanma hâşâ kerem-i na-mütenahisi biter




Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.