KARACAOÄžLAN

--------------------------------------------------------------------------------

     17. yüzyılda yaÅŸadığı sanılıyor. Göçebe Türkmen obalarında yetiÅŸti. Asıl adının Ä°smail, Halil ya da Hasan olduÄŸu yolunda görüşler var. Hatta aynı mahlasla ÅŸiirler yazmış birçok KaracaoÄŸlan’ın varlığı bile savunuluyor. Ahmet Kutsi Tecer ve Şükrü Elçin’in araÅŸtırmaları, yaÅŸamının büyük bölümünü Rumeli’nde geçiren ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde Avusturya seferine katılan bir KaracaoÄŸlan’ın varlığını ortaya koyar. Fuad Köprülü ve Cahit Öztelli gibi araÅŸtırmacılar da, 17’nci yüzyılda yaÅŸadığını savunuyor. Bu araÅŸtırmacılara göre KaracaoÄŸlan, ÅŸiirlerinde Abaza Hasan PaÅŸa’nın öldürülmesi, Köprülü Fazıl Ahmed PaÅŸa’nın Avusturya seferi gibi bu döneme ait tarihsel olaylardan sözeder. KaracaoÄŸlan’ın ÅŸiiri aÅŸk ve doÄŸa üzerinde kuruludur. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm en çok deÄŸindiÄŸi konulardır. Åžiirlerinde sıkça adları geçen Elif, Zeynep ve Ä°smikan adlı kadınların sevgilileri olduÄŸu sanılıyor. Duygularını, yaÅŸadıklarını, düşüncelerini içten, gerçekçi ve özgün bir ÅŸiir yapısı içinde anlatır. KaracaoÄŸlan, Türk aşık edebiyatına yepyeni bir söyleyiÅŸ biçimi getirdi.

       DoÄŸa benzetmelerine sık sık baÅŸvurur. Çok yalın ve temiz bir Türkçe kullanır. Åžiirlerinin iki ana teması aÅŸk ve doÄŸadır. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm de iÅŸlediÄŸi konular arasında yer alır. Duygularını, düşüncelerini, yaÅŸadıklarını gerçekçi ve içten bir biçimde, açık ve anlaşıır bir dille yansıtırken ÅŸiirinde özgün bir yapı kurdu, âşık edebiyatına yeni bir söyleyiÅŸ biçimi yerleÅŸtirdi. Gerçeklere yönelik bir anlayışla ördüğü ÅŸiirinde ait olduÄŸu göçebe halkın geleneklerini yansıttı, içinde yaÅŸadığı ve yurt edindiÄŸi doÄŸayı betimledi. Kendisinden sonra gelen birçok ozanı derinden etkiledi. Bu olumlu etkiler günümüz Türk ÅŸiirine kadar uzanır. Åžiirlerini ilk kez Nüzhet Ergun derleyip yayınladı. Cahit Öztelli’nin KaracaoÄŸlan-Bütün Åžiirleri adlı derlemesi de önemli KaracaoÄŸlan araÅŸtırmalarından. Birçok ÅŸiiri bestelendi.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°




ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER

  • Ala gözlerini SevdiÄŸim Dilber

  • Deli Gönül

  • Ä°ncecikten Bir Kara YaÄŸar

  • YeÅŸil BaÅŸlı Gövel Ördek

  • Bir Ayrılık Bir Yoksulluk Bir Ölüm

  • Var Git Ölüm


ALA GÖZLERİNİ SEVDİĞİM DİLBER


Ala gözlerini sevdiğim dilber

Göster cemalini görmeye geldim

Åžeftalini derde derman dediler

Gerçek mi sevdiğim sormaya geldim


Gündüz hayallerim gece düşlerim

Uyandıkça ağlamaya başlarım

Sevdiğim üstünde uçan kuşların

Tutup kanatların kırmaya geldim


Senin aşkların gülmez dediler

Ağlayıp yaşını silmez dediler

Seni bir kez saran ölmez dediler

Gerçek mi efendim sormaya geldim


Senin işin yiyip içmek dediler

Yaren ile konup göçmek dediler

Göğsün cennet koynun uçmak dediler

Hak nasip ederse görmeye geldim


Mail oldum senin ince beline

Canım kurban olsun tatlı diline

Aşık olup senin hüsnün bağına

Kırmızı güllerin dermeye geldim


Karac'oÄŸlan der ki iÅŸin doÄŸrusu

Gokte melek yerde huma yavrusu

Söyleyim ben sana sözün doğrusu

Soyunup koynuna girmeye geldim



DELİ GÖNÜL


Deli gonul gezer gezer gelirsin

Arı gibi her çicekten alırsın

Nerde güzel görsen orda kalırsın

Ben senin derdini çekemem gönül


Santur mu istersin saz mı istersin

Ördek mi istersin kaz mı istersin

Tomurcuk memeli kız mı istersin

Ben senin derdini çekemem gönül


Çıkıp yücelere bakmak istersin

CoÅŸkun sular gibi akmak istersin

Her güzelle yatıp kalkmak istersin

Ben senin derdini çekemem gönül


Karac'oÄŸlan der ki okuyam yazam

KeleÅŸ deÄŸilim ki kervanlar bozam

Giyinem kuşanam bir hosça gezem

Ben senin derdini çekemem gönül


Ä°NCECÄ°KTEN BÄ°R KAR YAÄžAR


Ä°ncecikten bir kar yaÄŸar

Tozar Elif Elif diye

Deli gönül abdal olmuş

Gezer Elif Elif diye


Elif'in uğru nakışlı

Yavru balaban bakışlı

Yayla çiçeği kokuşlu

Kokar Elif Elif diye


Elif kaşlarını çatar

Gamzesi bağrıma batar

Ak elleri kalem tutar

Yazar Elif Elif diye


Evlerinin önü çardak

Elif'in elinde bardak

Sanki yeşil başlı ördek

Yüzer Elif Elif diye


Karac'oÄŸlan eÄŸmelerin

Gönül sevmez değmelerin

İliklenmiş düğmelerin

Çözer Elif Elif diye


YEŞİL BAŞLI GÖVEL ÖRDEK


Yeşil başlı gövel ördek

Uçar gider göle karşı

EÄŸricesin tel tel etmiÅŸ

Döker gider yâre karşı


Telli turnam sökün gelir

İnci mercan yükün gelir

Elvan elvan kokun gelir

Yâr oturmuş yele karşı


Şahinim var bazlarım var

Tel alışkın sazlarım var

Yâre gizli sözlerim var

Diyemiyom ele karşı


Hani Karac'oÄŸlan hani

Veren alır tatlı canı

Yakışmazsa öldür beni

Yeşil bağla ala karşı


BİR AYRILIK BİR YOKSULLUK BİR ÖLÜM


Vara vara vardım ol kara taşa

Hasret kodun beni kavim kardaÅŸa

Sebep gözden akan bu kanlı yaşa

Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm


Nice sultanları tahttan indirdi

Nicesinin gül benzini soldurdu

Nicelerin gelmez yola gönderdi

Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm


Karac'oğlan der ki kondum göçülmez

Acıdır ecel şerbeti içilmez

Üç derdim var birbirinden seçilmez

Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm



VAR GİT ÖLÜM


Ölüm ardıma düşüp de yorulma

Var git ölüm bir zaman da gene gel

Akıbet alırsın komazsın beni

Var git ölüm bir zaman da gene gel


Şöyle bir vakitler yiyip içerken

Yiyip içip yaylalarda gezerken

Gene mi geldin ben senden kaçarken

Var git ölüm bir zaman gene gel


Çıkıp boz kurtlayın ulaşamadım

Yalan dünya sana çıkışamadım

Eşimle dostumla buluşamadım

Var git ölüm bir zaman da gene gel


Karac'oÄŸlan der ki derdim pek beter

Bahçede bülbüller şakıyıp öter

Anayı atayı dün aldın yeter

Var git ölüm bir zaman gene gel



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.