HÃœSEYÄ°N RAHMÄ° GÃœRPINAR

--------------------------------------------------------------------------------

     19 AÄŸustos 1864’te Ä°stanbul’da doÄŸdu. 8 Mart 1944’te Heybeliada’da yaÅŸamını yitirdi. Heybeliada’daki Abbas PaÅŸa Mezarlığı’na defnedildi. Roman ve öykü yazarı. Eserlerinde 19 ve 20'nci Yüzyıl başındaki Ä°stanbul yaÅŸamını gerçekçi bir biçimde yansıttı. Hünkar yaveri Mehmet Sait PaÅŸa’nın oÄŸlu. 3 yaşında iken annesinin ölümü üzerine Girit’te bulunan babasının yanına gönderildi. Ä°lkokula burada baÅŸladı. Babası tekrar evlenince 6 yaşında Ä°stanbul’a anneannesinin Aksaray'daki Konağı'na döndü. YakubaÄŸa Mektebi, Mahmudiye Rüşdiyesi ve Ä°dadide öğrenim gördü. 1878’de Mekteb-i Mülkiye’ye girdi. 1880'de hastalık nedeniyle ikinci sınıfta iken okulu bıraktı. Kısa bir süre Adliye Nezareti Ceza Kalemi’nde memur, Ticaret Mahkemesi’nde Azâ Mülazımı olarak çalıştı. 1887’de Ahmed Mithad Efendi'nin Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazmaya baÅŸladı. Batı uygarlığının yaÅŸantısını taklit ederken gülünç duruma düşen insanları anlattığı ilk romanı "Şık" aynı yıl bu gazetede tefrika ÅŸeklinde yayınlandı. Paul Bourget, Paul de Kock, Alfred de Musset gibi Fransız yazarlardan çeviriler yaptı.

       1894'te Ä°kdam gazetesine geçti. Kendisine büyük ün saÄŸlayan ilk eseri "Mürebbiye" ile "Metres", "Tesadüf" ve "NimetÅŸinas" bu gazetede tefrik edildi. Sansürün "Alafranga" (1911'de "Şıpsevdi" adıyla basıldı) romanını yasaklaması üzerine yazarlığı bıraktı. 1908'e kadar suskun kaldı. Ä°kinci MeÅŸrutiyet döneminde Ahmet Rasim ile birlikte 37 sayı süren "BoÅŸboÄŸaz ile Güllâbi" adlı mizah dergisini çıkardı. Sabah ve Vakit gazetelerinde çalıştı. 1912'de Heybeliada'ya taşındı. Kütahya milletvekili olduÄŸu 1936-1943 dışında tüm yaÅŸamını Heybeliada'da geçirdi. 1924'te Son Posta gazetesinde tefrik edilen "Ben Deli miyim" romanı ahlaka aykırı bulunarak yargılandı, beraat etti. Anneannesinin yalısında dadılar arasında geçirdiÄŸi çocukluk ve gençlik yılları, Ä°stanbul yaÅŸamı ve insanlarını tüm detaylarıyla öğrenmesini saÄŸladı. Ev kadınlarının çeÅŸitli konulardaki düşüncelerini öğrendi. Batılı yazarların yanısıra Türk halk edebiyatından da yararlandı. Romanı ahlakın aynası olarak gördü. GeniÅŸ bir okur kitlesine ulaÅŸabilmek için yalın bir dil kullandı. Çok okunan bir yazar olmasını da bu yalınlığına baÄŸladı. Eserlerinde toplumsal ve ekonomik eÅŸitsizlikleri, kadın-erkek iliÅŸkilerini, din sorunlarını konu aldı. Zeki ve kurnazların, saf ve cahilleri kandırarak iÅŸlerini yürüttükleri çarpık bir düzenden kurtulmak için akılcı düşüncenin geliÅŸmesi gerektiÄŸini savundu. Dar sokakları, ahÅŸap evleri, konakları, yalıları ve çarşılarıyla hep Ä°stanbul'u iÅŸledi. Romanlarında döneminin Ä°stanbul'un her kesiminden, sınıfıntan insana yer verdi. Külhanbeyler, züppeler, fahiÅŸeler, hanımefendiler, mahalle kadınları, paÅŸalar, memurlar, beslemeler, imamlar, esnaf. Çevre betimlemeleri üzerinde durmaktansa karakterlerini güçlendirmeyi tercih etti. Bu karakterleri yerel ÅŸivelerle konuÅŸturmakta ustalaÅŸtı. Emile Zola'nın deneysel roman yöntemini benimsedi ve uyguladı. Ömrünün son otuz yılını Heybeliada’daki köşkünde yazarak geçirdi. En çok ürün veren, en çok okunan ve sevilen yazarlardan biri oldu.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ROMAN:

Şık (1889)   ,  Ä°ffet (1896)  ,  

Mutallâka (1898

Mürebbiye (1899) ,

Bir Muadele-i Sevda (1899)

Metres (1900),  Tesadüf (1900)

Şıpsevdi (1911) ,

NimetÅŸinas (1911)

Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912)

Gulyabani (1913),  Cadı (1912)

Sevda PeÅŸinde (1912)

Hayattan Sayfalar (1919)

Hakka Sığındık (1919)

Toraman (1919),

Son Arzu (1922)

Tebessüm-i Elem (1923)

Cehennemlik (1924) ,

Efsuncu Baba (1924)

Meyhanede Hanımlar (1924)

Ben Deli miyim (1925)

Tutuşmuş Gönüller (1926)

Billur Kalp (1926) ,

Evlere Åženlik, (1927)

Kaynanam Nasıl Kudurdu (1927)

Mezarından Kalkan Şehit (1928)

Kokotlar Mektebi (1928)

Åžeytan Ä°ÅŸi (1933)

Utanmaz Adam (1934)

Eşkıya İninde (1935)

Kesik BaÅŸ (1942)  

Gönül Bir Yeldeğirmenidir Sevda Öğütür (1943)

Ölüm Bir Kurtuluş mudur (1954)

Dirilen Ä°skelet (1946)

Dünyanın Mihveri Para mı Kadın mı (1949)

Deli Filozof (1964)

Kaderin Cilvesi (1964)

Ä°nsanlar Maymun muydu (1968)

Can Pazarı (1968)

Ölüler Yaşıyor mu (1973)

Namuslu Kokotlar (1973)

ÖYKÜ:

Kadınlar Vaizi (1920)

Namusla Açlık Meselesi (1933)

Katil Bûse (1933)

İki Hödüğün Seyahati (1934)

Tünelden İlk Çıkış (1934)

Gönül Ticareti (1939)

Melek Sanmıştım Şeytanı (1943)

Eti Senin KemiÄŸi Benim (1963)


OYUN:

Hazan Bülbülü (1916)

Kadın Erkekleşince (1933)

TokuÅŸan Kafalar (1973)

Ä°ki Damla YaÅŸ (1973)

Gülbahar Hanım

TARTIÅžMA:

Cadı Çarpıyor (1913)

Şekavet-i Edebiye Tartışmaları (1913)

Sanat ve Edebiyat (Ölümünden sonra H. A. Önelçin derledi, 1972)


Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.