FATMA ALÄ°YE HANIM

--------------------------------------------------------------------------------

     1862'de Ä°stanbul'da doÄŸdu 1936'da yine Ä°stanbul'da yaÅŸamını yitirdi. Ä°lk kadın romancımız, ilk kadın felsefecimiz, edebiyatımızda ilk kez çeviri yapan, kadın haklarından ve kadın-erkek eÅŸitliÄŸinden ilk kez bahseden, hakkında ilk defa monografi yazılan yazar. Tanzimat döneminin ünlü devlet adamı Ahmed Cevdet PaÅŸa'nın kızı. Babasının konağında özel öğretmenlerden Fransızca, tarih, edebiyat ve felsefe dersleri aldı. Yazmaya Fransızca'dan yaptığı çevirilerle baÅŸladı. Ä°lk çevirisi George Ohnet'den Volente. O dönemde edebiyatla uÄŸraÅŸmak kadınlar için hoÅŸ karşılanmadığından çevirisi Meram adı ve "Bir Hanım" imzasıyla yayınlandı. Sonraları "Meram Mütercimi" olarak tanındı. Bir çok makalesi "Mütercime-i Meram" adıyla yayınlandı. Nisvân-ı Ä°slâm adlı anı kitabı Fransızca, Ä°ngilizce ve Arapça'ya, Udî adlı romanı Fransızca'ya çevrildi. Fatma Aliye Hanım'ın felsefeye merakı gençliÄŸinde baÅŸladı. Olayları dikkatle incelemesi, çeÅŸitli ailelerdeki gözlemleri onu felsefeye götürdü. Felsefeye merakı arttıkça daha çok kitap okudu, babası ve arkadaÅŸlarıyla felsefe tartışmalarına girdi.

       Babasıyla birlikte Aristotales ve Platon ile Ä°bn-i Rüşt ve Gazali'nin felsefelerini karşılaÅŸtırdı. 1904'te ilk felsefe tarihini yazdı. Thales'le baÅŸlayıp ilk çaÄŸ felsefesini anlattığı bu kitabın ikinci bölümünü Ä°slâm Felsefesine ayırdı. Kahramanları kadın olan öyküler ve romanlar yazdı. En önemli eseri sayılan Muhâdarât'ta bir kadının ilk aÅŸkını unutamayacağı tezini çürütmeye çalıştı. Romanlarında zaman zaman toplumsal sorunları ele aldı, felsefeye yer verdi. Udî adlı romanında müziÄŸin felsefe ile iliÅŸkilerine deÄŸindi. Bu romanda, babasının etkisiyle müziÄŸe ilgi duyan bir kızın daha sonra hayatını kazanmak amacıyla dersler vermesi anlatılır. Fatma Aliye Hanım, düşünceleri ve yaÅŸam biçimiyle ilk kadın kadın hakları savunucularından. Döneminin toplumsal koÅŸulları gözönüne alındığında düşünceleri ve savunduÄŸu görüşlerin son derece cesur olduÄŸu ortaya çıkar. Kadın-erkek eÅŸitliÄŸine inanan ve savunan Fatma Aliye Hanım, her iki cinsin aynı eÄŸitim olanaklarından yararlanmasını istedi. Çok kadınla evliliÄŸe karşı çıktı. BoÅŸanmada kadınların da söz hakkı olması gerektiÄŸini savundu.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ROMAN:

Hayal ve Hakikat (Ahmet Mithat ile 1891)

Muhâdarât (1891)

Ref’et (1897)

Udi (1899, Fransızca’ya çevrildi)

Enin (1912)

ANI-Ä°NCELEME-MEKTUP:

Nisvan-I Islam (Tefrika, 1891)

Levayih-i Hayat (1897-1898)

Taaddüt-ü Zevcata Zeyl (1898-1899)

Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan (1899-1901)

Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı (1912-1913)

ÇEVİRİ:

Meram (Roman, 1889)

TARÄ°H:

Kosova Zaferi-Ankara Hezimeti (1912-1913)

FELSEFE:

Teracim-i Felasife (1899-1900)



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.