FYODOR MİHAYLOVİÇ DOSTOYEVSKİ

--------------------------------------------------------------------------------

    11 Kasım 1821'de Moskova’da doÄŸdu. Tam ismi Fiodor Mihayloviç Dostoyevski. Babası bir ordu cerrahı, annesi bir tüccarın kızıydı. Annesinin yardımıyla evde baÅŸladığı eÄŸitimini özel bir okulda sürdürdü. Babası sert ve acımasızdı. Annesinin koruyucu tavırlarına sığınıyordu. Annesini 15 yaşında kaybetti. 1837'de girdiÄŸi Petersburg Askeri Mühendis Okulu’nu bitirdi. Öğrencilik yıllarını Rus ve Avrupa edebiyatının önde gelen yazarlarının eserlerini okuyarak geçirdi. Kısa bir süre askerlik yaptıktan sonra ayrılıp edebiyatla uÄŸraÅŸmaya baÅŸladı. Topraklarında çalışan köylüler tarafından öldürülen babasından az bir miraz kalmıştı. Ä°lk romanı "Ä°nsancıklar"ı 1846'da yazdı. 1954'te basılan bu roman ilk Rus toplumsal romanı sayılır. Bu eserin basılmasından sonra ünlendi. 1846'da yazdığı ikinci romanı "Öteki" yeterli ilgiyi görmedi. Ãœnü giderek kayboldu. 1951 tarihli "Ev Sahibesi", 1848'de yazdığı "Beyaz Geceler" ile "Yufka Yürekli" romanları da ilgi görmedi. 1849'da yazdığı "Netoçka Nezvanova" romanı da beklenen baÅŸarıyı getirmedi.

      Politikayla ilgililenmeye baÅŸladı genç liberallere katıldı. Çar 1. Aleksandr'ın güvenlik güçleri tarafından, "devleti yıkmaya çalıştığı" suçlamasıyla arkadaÅŸlarıyla birlikte tutuklandı. Ä°dama mahkum edildiler. Kendisinin kurÅŸuna dizilmesi hazırlıklarını izlemek onda derin etkiler bıraktı. Ä°damdan son anda vazgeçildi, Sibirya’da 4 yıl ağır hapse ve 4 yıl askerlik yapmaya mahkum edildi. Sibirya'daki cezaevi günlerinde birlikte yaÅŸadığı mahkumları gözlemleyerek Rus halkını daha yakından tanıma fırsatı buldu. Ancak zor koÅŸullar nedeniyle sara nöbetleri geçirmeye baÅŸladı. Bu rahatsızlığın etkileri de birçok eserine yansıdı. 1854'te cezaevinden çıkıp askerliÄŸe baÅŸladı. Subaylığa kadar yükseldi. 1857'de dul bir kadınla evlendi. Bu evlilik maddi sorunlarını artırdı. Tekrar yazmaya karar verdi. Askerlik cezasının da bitmesi üzerine Petesburg'a döndü. Yeni Çar 2. Aleksandr'ı destekledi. KardeÅŸi Mihail ile birlikte "Vremya" adlı bir dergi çıkardı. Bu dergi ve dergide yayınlanan romanları yeniden tanınmasını ve eski ününü kazanmasını saÄŸladı. 1862'de Fransa, Ä°ngiltere ve Ä°talya'yı kapsayan bir yurtdışı gezisi yaptı. Aynı yıl dergi kapatıldı. Dostoyevski, Almanya'nın Wiesbaden kentine gitti. Burada kumara baÅŸladı.

     Rusya'ya dönüşünde "Epoha" isminde yeni bir dergi çıkardı. 1864'te eÅŸini ve kardeÅŸi Mihail'i kaybetti. Borca battı. Kurtulmak için Avrupa'ya kaçtı. Wiesbaden'de kumarda bütün parasını kaybetti. Yayıncısından borç alıp 1865'te Rusya'ya döndü. 1867'de steno ile romanlarının yazımında kendisine yardım eden Anna Snitkina ile evlendi. Bir kere daha borca boÄŸulduÄŸu için yeni eÅŸiyle yine yurt dışına çıktı. Yoksulluk ve para peÅŸinde ülke ülke dolaÅŸtı. Ama romanlarını yazmayı da sürdürdü. Bir kere daha yayıncısının desteÄŸiyle Petesburga'a döndü. Tutucu bir haftalık dergi olan "Grajdanin"in başına geçti. 1 yıl sonra bıraktı. Bu dönemde eksi itibarını ve ününü tekrar kazandı. En büyük romanı "Karamozof KardeÅŸleri" yazmaya 1879'da baÅŸladı. 1880'de ÅŸair Aleksander PuÅŸkin'in ölüm töreninde konuÅŸmayı o yaptı. Petersburg Bilim ve Sanat Akademisi'nin edebiyat bölümüne seçildi. YaÅŸamının son döneminde Petersburg yakınlarında küçük bir kasaba olan Staraya Russa'da yaÅŸadı. 9 Åžubat 1881'de burada yaÅŸamını yitirdi. Günümüzde de en çok okunan yazarlar arasında yer alır. Eserlerinde iki dünya savaşı arasında yaÅŸayan bir kuÅŸağı rahatsız eden ahlaksal, dinsel, siyasal konuları etkileyi bir dil ve ustalıkla dile getirdi. Gözlemlerinin keskinliÄŸi, ayıntılara verdiÄŸi önem, karmakarışık yaÅŸamından çıkardığı saÄŸlam karakterleri ve roman kurgulamadaki ustalığıyla Avrupa'da ve ülkesinde kendisinden sonra gelen hemen tüm yazarlar üzerinde etkili oldu. Batılı ülkelerin edebiyat ve düşün yaÅŸamında önemli bir rol oynadı. Varoluşçuluk akımının temel kaynaklarından biri sayılır.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ROMAN:

İnsancıklar (1846)

Netoçka Nezvanova (1849)

Ezilmiş ve Aşağılanmışlar (1861)

Ölüler Evinden Anılar (1862)

Yeraltından Notlar (1864)

Suç ve Ceza (1866)

Kumarbaz (1867)

Budala (1869)

Ecinniler (1872)

Delikanlı (1875)

Karamazov KardeÅŸler (1881)

ÖYKÜ-UZUN ÖYKÜ

"Öteki" (1846)

"Ev Sahibesi" (1847)

"Başkasının Karısı" (1848)

"Beyaz Geceler" (1848)

"Bir Yufka Yürekli" (1848)

"Küçük Kahraman" (1857)

"Amcanın Rüyası" (1859)

"Stepançikovo Köyü" (1859)

"Tatsız Bir Olay" (1862)

"Timsah" (1865)

"Ebedi Koca" (1870)


"Bobok" (1873)

"Uysal Bir Ruh" (1876)

"Gülünç Bir Adamın Düşü" (1877)


GÃœNLÃœK:

Bir Yazarın Günlüğü (günlük) 1975)


KONUÅžMA:

Batı Çıkmazı: Puşkin Üzerine Konuşma (1975)


Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.