DİVANÜ LÛGATİ’T TÜRK (Türk Dilleri Kâmusu -11.Yüzyıl)

   Divanü Lûgati’t Türk, 11. yüzyılda, KaÅŸgarlı Mahmut tarafından, Karahanlılar sahasında, Türkçeyi Araplara öğretmek amacıyla yazılmıştır. Aynı zamanda yazar, bu eserle Türkçenin de Arapça kadar güçlü ve zengin bir dil olduÄŸunu göstermek istemiÅŸtir. Türkçe-Arapça bir sözlüktür. 1072-1074’te tamamlanmış ve Abbasi Halifesi El-Muktedi Billah’a sunulmuÅŸtur.

   Türkçenin ilk sözlüğü olan eser, Arap alfabesiyle yazılmıştır. Eserde 7500 kadar Türkçe kelime yer alır. Türkçe kelimelerin yanına Arapça karşılıkları konmuÅŸ ve kelimeyle ilgili açıklamalar yine Arapça yapılmıştır. Kelimelerin kullanımlarını göstermek için verilen örneklerin pek çoÄŸu halk edebiyatı ürünlerinden seçilmiÅŸtir. Eserin deÄŸerini arttıran özelliklerden biri de bu halk edebiyatı örnekleridir. KaÅŸgarlı Mahmut, Orta Asya’da yaÅŸayan Türk boylarını gezerek, halk arasında yaÅŸayan atasözlerini, deyimleri, destanları, ağıtları, koÅŸukları, vecizeleri derleyerek eserinde bunlara yer vermiÅŸtir. Bu çalışma, en eski halk edebiyatı ürünlerimizin günümüze ulaÅŸmasını saÄŸlamıştır.

   Türk dili ve edebiyatının olduÄŸu kadar Türk tarihinin, coÄŸrafyasının, kültür ve medeniyetinin de eÅŸsiz hazinelerinden biri olan eser, çağının ilk ve en muhteÅŸem örneÄŸidir.